Με τον Πάπα Ρώμης Φραγκίσκο είχε συνάντηση στις 26 Σεπτεμβρίου 2017 ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας, Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας. Σημειωτέον ότι η συνάντηση φιλοξενήθηκε στο ξενοδοχείου του Βατικανού Domus Sanctae Marthae (Οίκος της Αγίας Μάρθας).
Στην αρχή της συναντήσεως ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας διαβίβασε στον επικεφαλής της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας την βαθιά ευγνωμοσύνη του Αγιωτάτου Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών κ.κ. Κυρίλλου για τη μεταφορά στη Ρωσία του τεμαχίου λειψάνων του Αγίου Νικολάου, Αρχιεπισκόπου Μύρων της Λυκίας και Θαυματουργού, η οποία πραγματοποιήθηκε τον Μαΐο-Ιούνιο του τρέχοντος έτους χάρις στη συνεννόηση, η οποία επετεύχθη στη συνάντηση των Προκαθημένων των δύο Εκκλησιών στην Αβάνα.
Ο Πρόεδρος του ΤΕΕΣ ενημέρωσε τον Ποντίφικα για τον αριθμό προσκυνητών από τη Ρωσία, την Ουκρανία, τη Λευκορωσία, τη Μολδαβία και λοιπές χώρες, οι οποίοι ασπάσθησαν το τίμιο λείψανα κατά τη φιλοξενία αυτού στη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη και έφθασαν σε 2.3 εκ. Τους προσκυνητές εξυπηρετούσαν 14 χιλιάδες εθελοντές. Ώρες ολόκληρες περίμεναν οι άνθρωποι τη σειρά τους για να προσκυνήσουν το τίμιο λείψανο του πλέον αγαπημένου και τιμώμενου Αγίου στη Ρωσία. Όπως τόνισε ο Ρώσος Ιεράρχης η μεταφορά του τιμίου λειψάνου στη Ρωσία ήταν ο πλέον σημαντικός σταθμός στις αμοιβαίες σχέσεις μεταξύ της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας. Ο Πρόεδρος του ΤΕΕΣ υπενθύμισε τα του Αγιωτάτου Πατριάρχη Κυρίλλου ότι ουδεμία εκκλησιαστική-διπλωματική κινητοποίηση δεν προσέφερε στην προσέγγιση της Ανατολής και της Δύσεως τόσο, όσο η μεταφορά των τιμίων λειψάνων του Αγίου Νικολάου στη Ρωσία.
Κατά τη διάρκεια της συνομιλίας υπήρξε γόνιμη ανταλλαγή σκέψεων επί ενός ευρέως φάσματος ζητημάτων. Ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας επέστησε προσοχή του συνομιλητή στην κατάσταση στην Ουκρανία, όπου η Βουλή της χώρας μελετά τρία νομοσχέδια, τα οποία εισάγουν διάκριση σε βάρος της κανονικής Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας. Όπως τόνισε ο Πρόεδρος του ΤΕΕΣ η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας απολαμβάνει του αυτοδιοίκητου ως μέρος του Πατριαρχείου Μόσχας και είναι αυτοτελής διοικητικά αλλά ταυτόχρονα διατηρεί σχέση προσευχής με το πλήρωμα της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας. Οι συντάκτες των δύο νομοσχεδίων στις προσπάθειές τους αποβλέπουν στην ανακήρυξη της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας όχι εθνικής Εκκλησίας της Ουκρανίας, η οποία πράγματι είναι ως έχουσα ποίμνιο τη συντριπτική πλειοψηφία των Ορθοδόξων χριστιανών της χώρας, αλλά θρησκευτικού σωματείου αλλοδαπής, του οποίου οι ενέργειες θέλουν επιπρόσθετη έγκριση από τις αρχές. Το τρίτο νομοσχέδιο στοχεύει στη νομιμοποίηση της πρακτικής καταλήψεων των Ιερών Ναών της κανονικής Εκκλησίας με αποτέλεσμα να έχουν καταληφθεί ήδη περισσότεροι από 40 Ναοί.
Ακόμη συζητήθηκε η κατάσταση στη Μέση Ανατολή. Ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας τόνισε ότι μετά το πέρας της αντιτρομοκρατικής επιχειρήσεως στη Συρία επίκειται η αποκατάσταση των κατεδαφισμένων Ιερών Ναών και Μονών καθώς και η δημιουργία υποδομών για την επανάκαμψη των προσφύγων στις εστίες τους. Για την παροχή τη ανθρωπιστικής βοήθειας προς τους χριστιανούς στη Συρία η Ορθόδοξη Εκκλησία όπως και η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία δύνανται να ενώσουν τις προσπάθειές τους. Ο Πρόεδρος του ΤΕΕΣ σημείωσε ότι το σχετικό έργο γίνεται ήδη και συγκεκριμένα οι Ορθόδοξοι και οι Ρωμαιοκαθολικοί ασχολούνται με τη σύνταξη πλήρους καταλόγου των κατεστραμμένων ἡ όσων υπέστησαν βλάβες κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιερών Ναών και Μονών της Συρίας.
Ακόμη συζητήθηκαν τα αποτελέσματα της μεταβάσεως στη Ρωσία τον περασμένο Αύγουστο του Γραμματέως της Αγίας Έδρας Καρδιναλίου Π. Παρολίν. Οι συναντήσεις και οι συνομιλίες του με την ηγεσία της Ρωσίας και τις εκκλησιαστικές αρχές της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας απέδειξαν την εγγύτητα των θέσεων επί των πλέον φλεγόντων ζητημάτων, όπως η καταπολέμηση της τρομοκρατίας στη Μέση Ανατολή καθώς και η συνεχιζόμενη σύγκρουση στην Ουκρανία.
Επίσης συζητήθηκαν τα πορίσματα της συνεδριάσεως της Συντονιστικής Επιτροπής της Μικτής Επιτροπής επί Θεολογικού Διαλόγου μεταξύ της Ορθοδόξου Εκκλησίας και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, της γενομένης στη Λέρο κατά το μήνα Σεπτέμβριο ε.ε. Τα μέρη υπογράμμισαν τη σημασία της νέας φάσεως του θεολογικού διαλόγου Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών, στα πλαίσια του οποίου θα εξετάζονται τα βασικά θέματα, τα οποία κωλύουν την αποκατάσταση ενότητας μεταξύ της Ορθοδόξου Εκκλησίας και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Οι συνομιλητές, εκτός άλλων, έθιξαν τα θέματα πρακτικής συνεργασίας στους τομείς όπως ο πολιτισμός και η ανταλλαγή φοιτητών. Ειδικότερα δε λειτουργεί η συγκροτηθείσα το 2015 Κοινή Ομάδα Εργασίας για πολιτιστική συνεργασία μεταξύ της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας και της Αγίας Έδρας. Ο Σεβασμιώτατος κ. Ιλαρίωνας πληροφόρησε τον Ποντίφικα για το Θερινό Ινστιτούτο για τους Ρωμαιοκαθολικούς κληρικούς, το οποίο ολοκληρώθηκε πρόσφατα στο Θεολογικό Ινστιτούτο Μεταπτυχιακών Σπουδών «ΟΙ Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος». Στις 30 Αυγούστου τους μετάσχοντας του προγράμματος του Θερινού Ινστιτούτου δέχθηκε σε ακρόαση ο Αγιώτατος Πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσσιών κ.κ. Κύριλλος. Μετά τη λήξη της κατ’ιδίαν συνομιλίας παρουσίᾳ των δύο διερμηνέων, ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας συνέστησε τους συνοδούς του στον Πάπα Ρώμης Φραγκίσκο.
Ἐν κατακλείδι της συναντήσεως, η οποία διήρκεσε πάνω από μία ώρα και διεξήχθη σε θερμό και εγκάρδιο κλίμα, υπήρξε ανταλλαγή ενθυμίων.
