Ηρακλής Ρεράκης, Καθηγητής Παιδαγωγικής
Χριστιανικής Παιδαγωγικής της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ
Το περιεχόμενο και ο προσανατολισμός των νέων προγραμμάτων κρίνονται ακατάλληλα και μη ορθόδοξα για την αγωγή των παιδιών. Τι αναφέρει στην επιστολή διαμαρτυρίας του στο υπουργείο Παιδείας ο δήμαρχος Δράμας.
Πληροφορούμαστε ότι αρκετοί γονείς επιστρέφουν στο υπουργείο τους φακέλους των Θρησκευτικών, διότι διαπιστώνουν ότι δεν είναι ορθόδοξα και κατάλληλα το πολυθρησκειακό περιεχόμενό τους και ο διαθρησκειακός προσανατολισμός τους για τη θρησκευτική αγωγή των παιδιών τους.
Στο ίδιο πλαίσιο διαμαρτυρίας των γονέων εντάσσεται και η εμπεριστατωμένη επιστολή που απέστειλε στον υπουργό Παιδείας ο δήμαρχος Δράμας, ο οποίος, μεταξύ άλλων, αναφέρει: «Συντάσσομαι με την πλειοψηφία των συνδημοτών μου που αντιδρούν με το περιεχόμενο των κεφαλαίων που αναφέρονται στο Ισλάμ - Μουσουλμανισμό και στις άλλες θρησκείες. Επιτρέψτε μου να επισημάνω ότι η ιστορία της πατρίδας μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την Ορθοδοξία.
Για εμάς αποτελεί υποχρέωση τα παιδιά μας να διδαχθούν τις αρχές και τις αξίες που εμπερικλείει ο χριστιανισμός. Σίγουρα θα πρέπει να γνωρίζουμε τι πρεσβεύει κάθε θρησκεία, όμως ένας μαθητής της ηλικίας των 10 ετών δεν μπορεί να έχει την ωριμότητα για να κρίνει κατάλληλα και, έτσι, ελλοχεύει ο κίνδυνος να δημιουργηθεί σύγχυση. Ας μην ξεχνούμε ότι διανύουμε μια δύσκολη περίοδο, που η οικονομική κρίση έχει προκαλέσει και κρίση των αξιών και των θεσμών. Σε αυτό το πλαίσιο, οφείλουμε όλοι να επαναφέρουμε τις διαχρονικές αξίες που μας κληροδότησαν οι πρόγονοί μας και να τις διοχετεύσουμε στο ακέραιο στα παιδιά μας, που αποτελούν το αύριο του τόπου. Η στάση αυτή δεν είναι δείγμα μισαλλοδοξίας ούτε πρέπει να εκληφθεί ως αδυναμία. Αντιθέτως, πρέπει να προστατεύσουμε την ιστορία μας και την ταυτότητά μας και, κυρίως, να ενδυναμώσουμε τους μαθητές του δημοτικού, που δεν διαθέτουν ακόμη ολοκληρωμένη κρίση, ενώ, παράλληλα, οφείλουμε να τους μυήσουμε στον ελληνικό πολιτισμό και στην ελληνική παράδοση, που σχετίζεται με την ορθόδοξη χριστιανική πίστη. Ευελπιστώ ότι θα εκλάβετε σοβαρά το αίτημα της πλειοψηφίας των συνδημοτών και τα κεφάλαια του μαθήματος των Θρησκευτικών που έχουν προκαλέσει αναταραχή στην κοινωνία μας θα αποκλειστούν από τη διδακτέα ύλη».
Η ως άνω επιστολή στέλνει ισχυρά μηνύματα προς πολλούς αποδέκτες. Η Παιδεία είναι κοινό αγαθό και δεν μπορεί να αποτελεί εργαλείο κομματικών και ιδεοληπτικών σχεδίων, υπολογισμών και ισορροπιών. Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες η εκπαιδευτική πολιτική καθεμιάς από αυτές αποτελεί υπόθεση εθνική, υπερκομματική και, συνεπώς, κοινής και μακροχρόνιας εθνικής συμφωνίας. Στην Ελλάδα όμως όχι απλώς κάθε κόμμα αλλά ακόμη και κάθε υπουργός, κατά τα δικά του κριτήρια και τη δική του ιδεολογία, αλλάζει και μεταρρυθμίζει κάθε τρεις και λίγο τη λειτουργία και τους σκοπούς της Παιδείας. Σε αυτή τη νοοτροπία της σημερινής πολιτικής ηγεσίας, που οδηγεί σε αποφάσεις, ενέργειες και διατάγματα τα οποία βλάπτουν τον ελληνικό πολιτισμό, που αλλοιώνουν την παραδοσιακή κληρονομιά, που «τσαλακώνουν» τις διαχρονικές πίστεις, αξίες και αρχές, αντιτίθεται η επιστολή του κ. δημάρχου, προτείνοντας, ουσιαστικά, μια άλλη θέαση και αντιμετώπιση τέτοιου υψηλού επιπέδου ζητήματος, όπως είναι η ανάπτυξη της ορθόδοξης συνείδησης των μαθητών. Καλό θα είναι να μαθαίνουμε από τα λάθη μας, συνειδητοποιώντας ότι είναι καταστροφικό να επιμένουμε πεισματικά σε αυτά. Κομματικές ιδεοληψίες που δεν έχουν καθολική αποδοχή, που δεν εκφράζουν τη βούληση και τα πιστεύω της πλειονότητας του λαού αλλά μόνο μικρές, σκληροπυρηνικές και ακραίες μειοψηφίες, και, προπαντός, που είναι ολοφάνερο ότι στοχεύουν στην επιβολή κάποιων αναχρονιστικών ιδεών και στην αλλοίωση του αξιακού κώδικα της χώρας είναι επικίνδυνες και απορριπτέες. Είναι ανάγκη, όπως προτείνει ο δήμαρχος, τέτοιες λανθασμένες αποφάσεις, που διχάζουν και απογοητεύουν τον λαό, να παραμερίζονται χάριν της εθνικής ομοψυχίας και του σεβασμού των διαχρονικά και κοινά αποδεκτών πολιτισμικών χαρακτηριστικών της πατρίδας μας, αν δεν θέλουμε να βλέπουμε να καταρρέουν και να χάνονται ο πολιτισμός και οι αξίες που κράτησαν έως σήμερα όρθια την Ελλάδα. Ή πιστεύουμε στη δημοκρατία και στον ελληνικό πολιτισμό, και αυτό αποτυπώνεται σε όλες τις πράξεις μας, ή πιστεύουμε σε ολοκληρωτικά συστήματα, και αυτό, επίσης, αποδεικνύεται από την επιβολή των λίγων στους πολλούς.
Τα λάθη που επισημαίνει ο δήμαρχος θα μπορούσαν να αποφευχθούν αν οι συντάκτες των νέων Προγραμμάτων Σπουδών και οι συγγραφείς των βιβλίων (φάκελοι) για τη διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών είχαν λάβει υπόψη με σεβασμό τις παρακάτω προϋποθέσεις:
1) Το Σύνταγμα και τους ισχύοντες νόμους για την εκπαίδευση.
2) Το περιεχόμενο της πίστεως στην οποία πιστεύει στη συντριπτική πλειονότητά του ο ελληνικός λαός, συνδεδεμένος όπως είναι επί δύο χιλιετίες με την ορθόδοξη αγιοπνευματική παράδοση.
3) Το πολιτισμικό τοπίο της χώρας, που είναι και αυτό συνδεδεμένο διαχρονικά με την Ορθοδοξία.
4) Τα παιδιά στα οποία απευθύνονται τα νέα πολυθρησκειακά και αντορθόδοξα προγράμματα, που, πρώτον, είναι στη συντριπτική πλειονότητά τους τέκνα ορθόδοξων γονέων και νέα βαπτισμένα μέλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας, δεύτερον, διαθέτουν μια ανάλογη με την ηλικία και το πνευματικό τους επίπεδο κρίση και δεκτικότητα, και, τρίτον, έχουν συγκεκριμένες υπαρξιακές αναζητήσεις, όπως αυτές πηγάζουν από τη δική τους πίστη, τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες τους.
Δυστυχώς, τα εισαχθέντα στα σχολεία νέα προγράμματα και βιβλία των Θρησκευτικών δεν έλαβαν υπόψη καμία από αυτές τις αρχές και προϋποθέσεις. Εχουν έναν και μοναδικό σκοπό: τη δημιουργία μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας, μέσα από διδασκαλίες που εξισώνουν τις θρησκείες με την εξ Αποκαλύψεως χριστιανική πίστη, ενώ παράλληλα επιχειρούν την καλλιέργεια στο σχολείο μιας διαθρησκειακής και εκκοσμικευμένης πνευματικότητας και όχι του ορθόδοξου πνεύματος των μαθητών. Περιφρονώντας όλα τα ελληνορθόδοξα δεδομένα, οι εντός και εκτός του υπουργείου Παιδείας δημιουργοί αυτών των προγραμμάτων και των βιβλίων λαμβάνουν υπόψη, αλλά μάλλον προσχηματικά, την παρουσία των μεταναστών στο ελληνικό σχολείο, προβάλλοντας το λανθασμένο επιχείρημα ότι οι ορθόδοξοι μαθητές πρέπει να μάθουν τις θρησκείες τους, για να αποκτήσουν ανοχή και σεβασμό γι' αυτούς. Ωστόσο ξεχνούν ή αποκρύπτουν το γεγονός ότι η ανοχή και ο σεβασμός του άλλου αποτελούν για την ορθόδοξη πίστη και ζωή όρο εκ των ων ουκ άνευ. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελούν τα μηνύματα που εκπέμπει η παραβολή του καλού Σαμαρείτη. Οι ορθόδοξοι μικροί ή μεγάλοι έχουν αποδείξει ότι η πίστη τους έχει πληρότητα και πως φέρουν μέσα τους, οντολογικά, ως χριστιανοί, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό την αγάπη για τον άλλον, δηλαδή το πρότυπο του καλού Σαμαρείτη, και δεν έχουν ανάγκη τις θρησκείες για να εμπλουτιστούν σε ενάρετες συμπεριφορές. Ο Απόστολος Παύλος στη διδασκαλία του προτρέπει τους πιστούς να ζουν κατά την κλήση τους, εφαρμόζοντας τη χριστιανική πίστη «μετά πάσης πραότητος… μετά μακροθυμίας, ανεχόμενοι αλλήλων εν αγάπη». Συνεπώς, για άλλους λόγους επιβάλλεται στο σχολείο το πολυθρησκειακό μείγμα και όχι γιατί είναι ελλειπτική σε αποδοχή και αγάπη η συμπεριφορά των ορθοδόξων έναντι των διαφορετικών.
Η περιφρόνηση που δείχνουν τα νέα προγράμματα στην ορθόδοξη αντίληψη ως προς τον τρόπο καλλιέργειας και βελτιώσεως του ανθρώπου αγγίζει τον ορθόδοξο μαθητή και την πίστη του. Σε μια γόνιμη και δημιουργική συνύπαρξη όμως, ο σεβασμός της ετερότητας του άλλου ξεκινά και εξαρτάται από τον σεβασμό της ταυτότητας του εαυτού. Εάν δεν υπάρχει σεβασμός της ταυτότητας των Ελλήνων μαθητών, των αξιών και των αρχών τους, πώς θα υπάρξει μονομερής σεβασμός στην ετερότητα των άλλων, των διαφορετικών; Εάν δεν σεβαστούμε τη δική μας πολιτισμική και θρησκευτική ταυτότητα και κληρονομιά, και δεν καλλιεργήσουμε με σεβασμό στα ορθόδοξα παιδιά τις αρετές και τις αξίες της δικής τους πίστεως, αλλά την υποτιμούμε και την περιφρονούμε, εξισώνοντάς τη στο σχολείο με τις θρησκείες, πώς μπορεί να προκύψει σεβασμός για την ταυτότητα και τα πιστεύω των άλλων, των διαφορετικών; Βεβαίως, κανένας δεν έχει αντίρρηση να διδαχθούν οι ορθόδοξοι μαθητές στην κατάλληλη τάξη και με τον κατάλληλο τρόπο πληροφορίες για τις θρησκείες των άλλων, αλλά, πρωταρχικά, είναι αναγκαίο να μάθουν βιωματικά το αλφαβητάρι της δικής τους πίστεως. Αυτό θεωρούμε ότι είναι και το νόημα της παρέμβασης των γονέων της Δράμας μέσω του δημάρχου τους.
Ορθόδοξη Αλήθεια
